Cắt tỉa cây non

Giai đoạn cây non, thời kỳ cây phát triển nhanh nhất trong vòng đời, là giai đoạn quan trọng để thực hiện cắt tỉa tạo hình, còn được gọi là đào tạo cấu trúc cây. Đây là một phương pháp cắt tỉa đặc biệt giúp cây thích nghi với các hạn chế của địa điểm trồng trong tương lai. Thông qua việc cắt tỉa tạo hình đúng cách, có thể thiết lập được khung sườn chính và hướng phát triển của cây non. Nhìn chung, việc cắt tỉa tạo hình nên được hoàn thành trong giai đoạn vườn ươm, hoặc trong hoặc ngay sau khi trồng. Các bước chính của cắt tỉa tạo hình được mô tả dưới đây

Phát triển thân chính ưu thế

Cấu trúc cây sẽ mạnh mẽ và ổn định hơn nhiều với một thân chính ưu thế vươn cao trong tán. Thân chính có thể thẳng hoặc không tùy thuộc vào mã di truyền cũng như phản ứng với môi trường sống. Trong giai đoạn vườn ươm hoặc cây non, việc cắt tỉa kiểm soát là rất quan trọng để thiết lập thân chính và hình dáng cây. Tỷ lệ kích thước của cành so với thân hoặc cành mẹ được gọi là tỷ lệ cành, đây là một tham số quan trọng để xác định thân chính. Các bước chính của cắt tỉa kiểm soát để phát triển thân chính ưu thế là:

(i) Xác định thân đơn sẽ tạo nên thân chính tốt nhất (ví dụ: thân thẳng đứng hơn, thân lớn nhất hoặc thân cao nhất);

(ii) Xác định những thân nào đang cạnh tranh với thân chính tốt nhất (ví dụ: các cành thẳng đứng có tỷ lệ cành lớn); và

(iii) Quyết định vị trí cắt giảm và loại bỏ những thân cạnh tranh đó.

Xác định các cành thấp vĩnh viễn

Các cành vĩnh viễn và tạm thời nên được phân loại và cắt tỉa khác nhau để phát triển cấu trúc. Việc xác định các cành thấp nhất vĩnh viễn trong tán vĩnh viễn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý các cành tạm thời thấp hơn. Những cành mọc dưới các cành vĩnh viễn thấp nhất là cành tạm thời, trong khi những cành ở trên trở thành cành vĩnh viễn trong tán. Các bước chính để xác định và duy trì các cành vĩnh viễn thấp nhất:

(i) Coi tất cả các cành là cành tạm thời đối với cây non và cây mới trồng chưa đủ cao để có bất kỳ cành vĩnh viễn nào;

(ii) Xác định chiều cao của cành vĩnh viễn thấp nhất dựa trên sự phát triển hình dáng cây mong muốn và yêu cầu về khoảng trống đầu người cho việc sử dụng địa điểm trong tương lai;

(iii) Loại bỏ các cành dài, ngang và lớn dưới các cành vĩnh viễn thấp nhất; và

(iv) Giữ lại các cành ngắn, bên, và có đường kính nhỏ không cắt tỉa trong giai đoạn vườn ươm.

Duy trì tỷ lệ cành nhỏ

Các cành có tỷ lệ cành nhỏ (ví dụ: nhỏ hơn 50%) được gắn chặt vào thân cây mạnh hơn so với các cành có tỷ lệ cành lớn. Khi đường kính cành nhỏ hơn nhiều so với thân (ví dụ: nhỏ hơn 30%), một vùng bảo vệ cành tự nhiên có thể phát triển trong khu vực gốc cành và mở rộng vào bên trong thân cây. Vùng này giàu các hóa chất ức chế sự lan truyền của mục nát từ vết cắt tỉa vào mô thân cây. Giữ đường kính cành nhỏ hơn một nửa đường kính thân đảm bảo cổ cành và vùng bảo vệ cành vẫn nguyên vẹn. Các bước chính để duy trì liên kết cành mạnh mẽ là:

(i) Xác định và duy trì các cành có kích thước nhỏ hơn một nửa đường kính của thân hoặc cành mẹ (tỷ lệ cành nhỏ hơn 50%);

(ii) Duy trì một cành đơn và loại bỏ các cành khác mọc tại cùng một vị trí; và

(iii) Chọn và loại bỏ các cành có vỏ bị kẹp trong chỗ liên kết.

Kiểm soát hoặc loại bỏ các cành có liên kết kém

Vỏ bị kẹp là một khuyết tật cấu trúc gây ra liên kết yếu giữa cành và thân. Vỏ bị kẹp trên các cành đồng trị, lớn và dài là mối quan tâm lớn nhất. Áp lực cơ học từ tải trọng tĩnh nặng và sự hỗ trợ liên kết yếu có nhiều khả năng gây gãy cành. Cần kiểm soát sự phát triển của các cành có vỏ bị kẹp để giảm thiểu khả năng gãy. Các bước chính để kiểm soát và loại bỏ các cành có liên kết kém là:

(i) Xác định các cành có liên kết kém như góc hẹp hoặc hình chữ V, có vỏ bị kẹp, chéo với các cành lân cận hoặc thân cây;

(ii) Chọn cành có đường kính lớn nhất để cắt tỉa trước trong số các cành đã xác định; và

(iii) Loại bỏ hoặc kiểm soát sự phát triển của cành có liên kết kém bằng cách cắt bỏ hoặc cắt giảm.

Phân bố các cành chính dọc theo thân chính

Các cành được phân bố dọc và xung quanh thân được liên kết tốt hơn với thân so với những cành tập trung và mọc ra từ một vị trí. Khi nhiều cành mọc ra tại một điểm trên thân, không có đủ không gian cho mô thân bao quanh gốc cành để tạo liên kết cành tốt hơn. Các bước chính để phân bố các cành chính dọc theo thân chính là:

(i) Xác định và cắt tỉa có chọn lọc các cành có chỗ liên kết chạm hoặc gần chạm nhau tại cùng một điểm theo chiều dọc khi di chuyển lên, xuống hoặc xung quanh thân chính;

(ii) Chọn các cành lớn hơn và thấp hơn để cắt tỉa nhằm cải thiện khoảng cách theo chiều dọc;

(iii) Cố gắng duy trì khoảng cách đều nhau giữa các cành bên; và

(iv) Không loại bỏ bất kỳ cành nào trực tiếp phía trên hoặc liền kề với cành khác đã được loại bỏ.

Việc cắt tỉa tạo hình đúng cách cho cây non là rất quan trọng để phát triển cấu trúc cây khỏe mạnh, cân đối và an toàn trong tương lai. Cần thực hiện cẩn thận, có kế hoạch và định kỳ để đạt được kết quả tốt nhất.