Trong dòng chảy văn hóa và tín ngưỡng lâu đời của người Việt, vạn vật trong tự nhiên không đơn thuần chỉ là tài nguyên vật chất. Từ ngọn núi hùng vĩ đến dòng sông uốn lượn, và đặc biệt là những cây cổ thụ cao lớn, trường tồn cùng năm tháng, đều ẩn chứa linh khí của đất trời, được xem là nơi ngự của các vị thần linh hoặc tinh linh bản địa. Những cây cổ thụ, cây đa, cây gạo đầu làng hay trong khuôn viên đình, chùa, miếu mạo thường được coi là “cây thiêng”, là điểm hội tụ năng lượng (khí), gắn liền với long mạch của khu vực và là nơi trú ngụ của các vị Thần Rừng, Thổ Công, Thổ Địa cai quản vùng đất đó.
Theo quan điểm Phong Thủy, cây xanh đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc cân bằng năng lượng môi trường sống. Cây lớn không chỉ điều hòa không khí, tạo bóng mát mà còn là những “neo năng lượng”, giúp ổn định và tụ khí cho mảnh đất. Rễ cây ăn sâu vào lòng đất, kết nối với địa mạch, trong khi tán lá vươn cao đón nhận dương khí từ trời. Sự tồn tại của một cây cổ thụ khỏe mạnh thường là dấu hiệu của một vùng đất có sinh khí tốt, phong thủy cát tường.
Do đó, việc chặt hạ một cây lớn, đặc biệt là cây lâu năm, cây thiêng, không chỉ là tác động vật lý đơn thuần mà còn là một sự can thiệp đáng kể vào trường năng lượng (khí trường) của khu vực. Hành động này có thể làm xáo trộn sự cân bằng Âm-Dương, kinh động đến các vị thần linh, thổ địa đang cai quản hoặc các vong linh đang nương náu nơi gốc cây. Nếu thực hiện tùy tiện, thiếu sự kính trọng, người thực hiện và gia chủ có thể gặp phải những điều không may mắn, trở ngại trong công việc, sức khỏe suy giảm, hoặc gây ra sự bất ổn cho môi trường xung quanh – điều mà Phong Thủy học gọi là “phạm”.
Chính vì lẽ đó, từ xa xưa, cha ông ta đã hình thành nên các Nghi Lễ Hạ Cây (hay còn gọi là lễ xin phép hạ cây, lễ cúng Thần Mộc). Đây không phải là mê tín dị đoan, mà là một tập tục thể hiện sâu sắc sự kính trọng tự nhiên, sự hiểu biết về mối liên hệ giữa con người và thế giới tâm linh, và là một giải pháp Phong Thủy quan trọng. Mục đích chính của nghi lễ là:
- Thông báo và Xin phép: Trình bày lý do chính đáng (như xây nhà, làm đường, cây có nguy cơ gãy đổ gây nguy hiểm) với các vị Thần Rừng, Thổ Công, Thổ Địa và Thần Mộc (vị thần hoặc linh hồn của chính cây đó), cầu xin sự chấp thuận và thông cảm cho việc phải hạ cây.
- Hóa giải Năng lượng Tiêu cực: Thông qua các nghi thức cúng bái, sử dụng vật phẩm mang tính dương (như giấy tiền vàng mã, rượu trắng), nhằm trung hòa và giảm thiểu những tác động năng lượng xấu có thể phát sinh do việc chặt cây gây ra, tránh làm kinh động quá mức đến long mạch và các vong linh (nếu có).
- Cầu mong An toàn và Thuận lợi: Xin các vị thần linh che chở cho quá trình hạ cây diễn ra suôn sẻ, người thực hiện được an toàn, tránh mọi tai nạn, rủi ro. Đồng thời, cầu cho việc sử dụng gỗ sau này (nếu có) được may mắn, hanh thông.
- Thể hiện Lòng thành kính và Biết ơn: Bày tỏ lòng biết ơn đối với sự che chở của cây trong thời gian tồn tại và sự đóng góp của cây cho cuộc sống.
Nghi lễ này là sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng dân gian và nguyên lý Phong Thủy, thể hiện triết lý “Thiên – Địa – Nhân hợp nhất”, nhấn mạnh sự cần thiết phải sống hòa hợp và tôn trọng tự nhiên để mưu cầu sự an lành, thịnh vượng. Trong bối cảnh hiện đại, dù máy móc đã thay thế phần lớn sức người, việc hiểu và thực hành (dù có thể giản lược) nghi lễ này khi cần hạ những cây lớn, cây có ý nghĩa tâm linh vẫn là điều cần thiết để giữ gìn sự cân bằng và bình an trong tâm thức lẫn môi trường sống.
VĂN CÚNG LỄ CHẶT CÂY CỔ THỤ ĐỂ XÂY NHÀ
CHUẨN BỊ LỄ VẬT
| Vật phẩm | Số lượng | Ý nghĩa Phong Thủy |
| Hương trầm | 9 nén | Cửu Trùng Thiên kết nối Thiên Giới |
| Rượu nếp | 5 chén | Ngũ Hành hòa hợp |
| Gạo trắng + Muối hột | 1 đĩa | Tịnh hóa đất đai |
| Hoa quả tươi | 5 loại | Mâm ngũ quả cân bằng âm dương |
| Vàng mã | 3 bộ | Tam Tài (Thiên – Địa – Nhân) |
| Nước suối | 1 bình | Thủy khí tẩy uế |
TOÀN VĂN BÀI VĂN CÚNG
Kính cáo:
*”Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy:
- Chín phương Trời, Mười phương Phật
- Bản cảnh Thành Hoàng, Thổ Địa chính thần
- Ngũ phương Ngũ Thổ Long Thần
- Cựu chủ tiền nhân nơi đây
Hôm nay, ngày… tháng… năm…
Tín chủ con là: … (họ tên đầy đủ)
Tuổi: … (Can Chi)
Đang ngụ tại: … (địa chỉ chi tiết)
Nay vì nhu cầu xây cất nhà ở
Theo phép tắc Dương trạch tam yếu (Địa – Hướng – Mệnh)
Đã mời thầy Phong Thủy xem xét
Cần phải hạ cây cổ thụ (tên loại cây: …)
Tuổi cây: … năm (nếu biết)
Chu vi gốc: … thước ta
Xin được cáo lễ trước, trình bày nguyên do:
- Không vì mục đích tư lợi
- Không phá hoại Long Mạch
- Đã tìm được vị trí trồng thế (tại: …)
Lời nguyện:
- Trồng bù … cây cùng loại
- Cúng tạ … mâm lễ vật
- Giữ gìn nơi đất thiêng
Nếu có lòng tham phá hoại
Xin chịu:
- Trời tru đất diệt
- Cửa nhà suy vong
- Bệnh tật ập đến
Nam mô Tiêu Tai Giáng Phước Bồ Tát!
Cẩn cáo.”*
NGHI THỨC THỰC HIỆN
Bước 1: Khấn vái
- Đứng hướng Đông (Mộc vượng) hoặc hướng hợp tuổi gia chủ
- Thắp hương vòng tròn quanh gốc cây
Bước 2: Rải gạo muối
- Vẽ hình Bát Quái bằng gạo quanh gốc
- Đặt 5 đồng tiền cổ theo ngũ phương
Bước 3: Đọc văn khấn
- Đọc to rõ ràng, kèm 3 lạy
Bước 4: Hóa vàng
- Đốt văn khấn cùng vàng mã
- Giữ tro trong miếng vải đỏ chôn dưới gốc cây mới trồng
LƯU Ý QUAN TRỌNG
- Thời điểm tốt:
- Giờ Mão (5-7h sáng) – Mộc khí thịnh
- Tránh ngày Sát Chủ (xem lịch Can Chi)
- Người thực hiện:
- Gia chủ mệnh hợp Mộc (Tuổi Mão, Mùi, Hợi)
- Kiêng người có tang hoặc phụ nữ có thai
- Xử lý gỗ sau chặt:
- Không dùng làm củi đốt
- Ưu tiên tạc tượng hoặc làm đồ thờ
- Hơn 120 khách hàng đã gọi trong tháng qua
- Rẻ hơn các dịch vụ đốn hạ cây xanh tại Đà Nẵng khác tới 100k
- An toàn tuyệt đối, bảo hiểm trách nhiệm công cộng tới 1.2 tỉ/sự vụ
VĂN CÚNG LỄ CHẶT CÂY CỔ THỤ MỞ ĐƯỜNG
LỄ VẬT CẦN CHUẨN BỊ
| Vật phẩm | Số lượng | Ý nghĩa Phong Thủy |
| Hương trầm | 12 nén | Tượng trưng 12 tháng hưng thịnh |
| Xôi gấc đỏ | 5 phần | Ngũ Hành tương sinh |
| Gà trống luộc | 1 con | Vật hiến tế dương khí mạnh |
| Rượu nếp cẩm | 3 chén | Tam Tài hội tụ |
| Đá cuội trắng | 9 viên | Trấn thạch giữ Long Mạch |
| Tiền vàng mã | 1000 tờ | Bồi hoàn âm phần |
TOÀN VĂN BÀI KHẤN
Kính cáo:
*”Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật!
Con kính lạy:
- Chư vị Sơn Thần, Thổ Địa cai quản khu vực này
- Ngũ Phương Ngũ Lộ Thần Linh
- Cựu chủ tiền nhân đã trồng cây
Hôm nay, nhằm ngày lành tháng tốt…
Tín chủ chúng con là… (tên đầy đủ cơ quan/cá nhân)
Đại diện cho dự án mở đường… (tên đường/dự án)
Từ… đến… (địa điểm chi tiết)
Do nhu cầu phát triển chung của cộng đồng
Theo quy hoạch đã được phê duyệt
Cần di dời cây cổ thụ họ… (tên cây)
Tuổi đời… năm, chu vi gốc… thước ta
Nay xin trình báo:
- Đã khảo sát kỹ Long Mạch bằng La Kinh 24 sơn hướng
- Tính toán phương án “Dời Mộc – Bảo Mạch” với thầy Phong Thủy
- Chuẩn bị vị trí trồng mới tại… (địa chỉ)
Lời nguyện:
- Trồng thay thế 9 cây bản địa (gấp 3 lần)
- Dựng bia đá ghi công cây cổ thụ
- Hằng năm cúng tế vào tiết Thanh Minh
Lời thề:
*”Nếu sai lời hứa trên
Xin chịu:
- Đường xá lở đổ
- Tai ương liên tiếp
- Quỷ thần quở phạt”*
Cúi xin chư vị chứng minh!
Nam mô Cát Tường Bồ Tát!”*
QUY TRÌNH THỰC HIỆN
Bước 1: Đánh dấu Long Mạch
- Dùng dây đỏ quấn 9 vòng quanh thân cây (số Cửu Thiên)
- Chôn 3 cành trúc tươi theo hình tam giác cân
Bước 2: Làm phép “Thông Thiên Đạt Địa”
- Rải 99 hạt gạo nếp quanh gốc
- Đổ rượu thành hình chữ “Thông” (通)
- Đọc thần chú:
“Thiên thanh địa minh
Vạn lộ hanh thông
Thần Mộc dời đi
Phúc lại viên mãn…”
Bước 3: Di dời nghi thức
- Đặt 3 nhánh cây khô hướng Tây Bắc (cung Kiền)
- Dùng cưa đồng cắt rễ cuối cùng
4. KIÊNG KỴ PHONG THỦY
- Thời điểm xấu:
- Tránh tháng 7 âm (tháng cô hồn)
- Không chặt khi có gió Đông Bắc (gió độc)
- Người tham gia:
- Kiêng người tuổi Dần (xung khắc Mộc)
- Cấm phụ nữ mang thai đến gần
- Xử lý gỗ:
- Không đốt làm than
- Tái sử dụng làm cầu bắc qua suối
Tại Sao Cần Thực Hiện Nghi Lễ Hạ Cây? Góc Nhìn Phong Thủy và Tâm Linh
Việc thực hiện nghi lễ trước khi hạ cây, đặc biệt là cây cổ thụ, cây lâu năm hoặc cây tại những vị trí có ý nghĩa tâm linh (đình, chùa, miếu, đầu làng, trong khuôn viên nhà cổ…), không đơn thuần là một tập tục xưa cũ. Dưới góc độ Phong Thủy và tín ngưỡng dân gian Việt Nam, nghi lễ này mang những ý nghĩa sâu sắc và cần thiết:
- Ổn Định Khí Trường và Tránh Phạm Long Mạch:
- Cây xanh, nhất là cây cổ thụ, được xem như những “cột trụ năng lượng” tự nhiên, giúp tụ khí và điều hòa dòng chảy năng lượng (Khí) trong một khu vực. Rễ cây cắm sâu vào lòng đất, kết nối và đôi khi nằm trên hoặc gần các đường Long Mạch (mạch năng lượng của đất). Việc đột ngột chặt hạ một cây lớn giống như việc nhổ đi một chiếc “ăng-ten” thu phát năng lượng, gây xáo trộn mạnh đến Khí trường xung quanh. Sự mất cân bằng này có thể dẫn đến việc Khí bị tán loạn, hình thành các dòng năng lượng xấu (tà khí, sát khí), ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, tài vận và sự hòa thuận của những người sống trong phạm vi ảnh hưởng.
- Nhiều trường hợp sau khi tự ý chặt hạ cây lớn trước nhà hoặc trong vườn mà không làm lễ, gia chủ cảm thấy bất an, công việc làm ăn gặp trở ngại, hoặc người trong nhà dễ đau ốm. Theo Phong Thủy, đây có thể là biểu hiện của việc Khí trường bị phá vỡ hoặc vô tình phạm phải Long Mạch.
- Thông báo và xin phép giúp giảm thiểu sự “chấn động” năng lượng này. Việc cúng bái như một hành động “bồi hoàn” năng lượng, giúp quá trình chuyển đổi diễn ra ôn hòa hơn.
- Kính Cáo và Xin Phép Các Vị Thần Linh Cai Quản:
- Người Việt tin rằng mỗi vùng đất, mỗi khu rừng, thậm chí mỗi gốc cây cổ thụ đều có các vị thần linh cai quản hoặc tinh linh trú ngụ. Đó có thể là Thần Rừng (Sơn Thần), Thổ Công, Thổ Địa (vị thần cai quản đất đai), hoặc chính là Thần Mộc (linh hồn của cây). Các vị này bảo hộ cho sự bình yên của vùng đất và sự phát triển của cây cối. Việc hạ cây mà không xin phép bị coi là hành động bất kính, mạo phạm đến các Ngài.
- Khi bị kinh động hoặc không được tôn trọng, các vị thần linh có thể không hài lòng, dẫn đến việc họ rút lại sự che chở, hoặc tệ hơn là gây ra những trở ngại, khó khăn cho người thực hiện và gia chủ (dân gian hay gọi là bị “quở phạt” hoặc “vật”).
- Lễ cúng là cách để con người trình bày lý do chính đáng, thể hiện lòng thành kính, xin các vị thần linh hoan hỷ chấp thuận và di chuyển (nếu cần) để việc hạ cây được tiến hành. Đây là sự giao tiếp mang tính tôn trọng giữa cõi người và cõi tâm linh.
- “An Vị” Cho Các Vong Linh (Nếu Có):
- Những cây lớn, rậm rạp đôi khi được coi là nơi các vong linh, cô hồn chưa siêu thoát tạm thời nương náu. Việc chặt cây đột ngột có thể làm mất đi nơi trú ngụ của họ, khiến họ bị kinh động, oán trách và có thể quấy nhiễu người sống.
- Trong lễ cúng, việc đọc văn tế và đốt vàng mã cũng có ý nghĩa thông báo và “chu cấp lộ phí” để các vong linh (nếu có) biết trước và tìm nơi khác an vị, tránh được sự phiền nhiễu không đáng có cho cả hai bên.
- Cầu An Toàn Cho Quá Trình Thực Hiện:
- Hạ một cây lớn là công việc tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, đòi hỏi kỹ thuật và sự cẩn trọng. Tai nạn lao động như cây đổ sai hướng, cành rơi trúng người, dụng cụ hỏng hóc… hoàn toàn có thể xảy ra.
- Việc cúng bái thể hiện sự cầu mong các vị thần linh và chính Thần Mộc phù hộ, che chở cho đội thợ và những người liên quan được “tai qua nạn khỏi”, mọi việc diễn ra suôn sẻ, an toàn tuyệt đối từ lúc bắt đầu đến khi kết thúc. Đây là liều thuốc tinh thần quan trọng, giúp người thực hiện thêm vững tâm và cẩn trọng hơn.
- Thanh Tẩy Năng Lượng Gỗ (Thanh Tẩy Mộc Khí):
- Gỗ từ cây vừa bị chặt hạ, đặc biệt là cây lâu năm hoặc ở nơi có tính tâm linh, được cho là vẫn còn mang năng lượng (Mộc khí) của cây và có thể cả những ảnh hưởng từ môi trường xung quanh hoặc các yếu tố tâm linh. Nếu không được “thanh tẩy”, nguồn năng lượng này có thể không phù hợp hoặc thậm chí gây ảnh hưởng tiêu cực khi được sử dụng làm vật liệu xây dựng nhà cửa hay chế tác đồ dùng.
- Nghi lễ cúng bái, đặc biệt là việc dùng rượu trắng rưới vào gốc cây hoặc dụng cụ, và việc đọc văn tế có tác dụng như một bước “thanh tẩy” sơ khởi, giúp trung hòa bớt những năng lượng phức tạp, làm cho nguồn Mộc khí trở nên ôn hòa và “sạch sẽ” hơn trước khi được đưa vào sử dụng, đảm bảo mang lại vượng khí cho công trình hoặc vật dụng sau này.
Như vậy, Nghi lễ Hạ cây không chỉ thể hiện lòng thành kính với tự nhiên và thế giới tâm linh, mà còn là một biện pháp thực hành Phong Thủy quan trọng nhằm đảm bảo sự hài hòa về năng lượng, an toàn cho con người và sự may mắn, tốt lành cho các công việc tiếp theo liên quan đến cây gỗ đó. Đó là sự kết hợp tinh tế giữa tín ngưỡng bản địa và tri thức về môi trường năng lượng của người xưa.
Các Bước Chính Trong Nghi Lễ Hạ Cây Truyền Thống
Một nghi lễ hạ cây đầy đủ và trang trọng thường bao gồm các bước sau, thể hiện sự tôn kính và đảm bảo yếu tố tâm linh, phong thủy được hài hòa:
1. Chọn Ngày Lành Tháng Tốt (Trạch Cát):
- Đây là bước tối quan trọng trong Phong Thủy và văn hóa Việt. Việc chọn đúng ngày giờ tốt (“Thiên Thời”) giúp mọi sự hanh thông, giảm thiểu rủi ro và tăng cường năng lượng tích cực cho nghi lễ.
- Cách thực hiện:
- Xem Lịch Âm: Ưu tiên sử dụng lịch Âm. Cần xem xét các yếu tố như:
- Ngày Hoàng Đạo: Chọn ngày có các sao tốt chiếu mệnh, tránh ngày Hắc Đạo, ngày Sát Chủ, Thọ Tử, Tam Nương, Nguyệt Kỵ…
- Trực: Chọn các Trực tốt cho việc động thổ, di chuyển như Trực Khai, Trực Thành, Trực Mãn (tùy quan niệm và mục đích cụ thể). Tránh các Trực xấu như Trực Phá, Trực Bế.
- Ngũ Hành Ngày: Chọn ngày có Ngũ Hành tương sinh hoặc tương hòa với mệnh của gia chủ hoặc người chủ trì việc hạ cây. Tránh ngày có Ngũ Hành xung khắc.
- Tuổi Gia Chủ: Ngày giờ được chọn không được xung khắc (Lục Xung, Lục Hại, Tương Hình) với tuổi của gia chủ.
- Giờ Tốt: Chọn giờ Hoàng Đạo trong ngày, thường là các giờ có năng lượng Dương mạnh mẽ vào buổi sáng (ví dụ: giờ Thìn, Tỵ, Ngọ) để công việc được sáng sủa, thuận lợi. Tránh thực hiện vào buổi tối hoặc giờ Hắc Đạo.
- Xem Lịch Âm: Ưu tiên sử dụng lịch Âm. Cần xem xét các yếu tố như:
- Nên tham khảo ý kiến của thầy Phong Thủy, người am hiểu về Trạch Cát hoặc các bậc cao niên có kinh nghiệm trong làng để chọn được ngày giờ phù hợp nhất, đảm bảo yếu tố tâm linh và hài hòa năng lượng.
2. Chuẩn Bị Lễ Vật Cúng Bái:
Lễ vật là phương tiện để thể hiện lòng thành kính, sự chu đáo và là “cầu nối” giao tiếp với thế giới tâm linh. Tùy vào điều kiện và quy mô nghi lễ, lễ vật có thể bao gồm:
- Hương (Nhang): Thường là 3 hoặc 5 nén nhang thơm (nhang trầm càng tốt) để thắp khi cúng. Khói hương được tin là phương tiện kết nối âm dương, chuyển lời cầu nguyện.
- Đèn hoặc Nến: 2 cây đèn cầy hoặc 2 đĩa dầu lạc, tượng trưng cho ánh sáng mặt trời, mặt trăng (Âm-Dương), soi đường dẫn lối cho thần linh và giữ cho không gian cúng lễ ấm áp, trang nghiêm.
- Hoa Tươi: Thường là hoa Cúc Vàng hoặc các loại hoa trang trọng khác, thể hiện sự tươi mới, thanh khiết và lòng tôn kính.
- Mâm Ngũ Quả: Bày 5 loại trái cây khác nhau, tượng trưng cho Ngũ Hành hoặc cầu mong “Phú – Quý – Thọ – Khang – Ninh”. Ở Việt Nam thường có các loại quả mang ý nghĩa tốt lành như: Mãng cầu, Dừa, Đu đủ, Xoài, Sung (“Cầu Vừa Đủ Xài Sung”), hoặc các loại quả theo mùa, tươi ngon, hình dáng đẹp.
- Trầu Cau: Lễ vật không thể thiếu trong các nghi lễ cúng bái của người Việt, tượng trưng cho sự giao kết, tôn kính. Thường gồm 1 quả cau (chọn quả tròn đẹp), 3 hoặc 5 lá trầu (lá tươi, không rách). Đôi khi có thêm vỏ chay, thuốc lào.
- Gạo, Muối: Mỗi thứ một đĩa nhỏ, tượng trưng cho sự no đủ, vững chắc và có tác dụng thanh tẩy, xua đuổi tà khí.
- Nước Sạch: Một ly hoặc chai nước tinh khiết, thể hiện sự thanh sạch.
- Rượu Trắng: Một chai rượu trắng (rượu gạo, rượu nếp), dùng để dâng cúng và đôi khi dùng để rưới nhẹ vào gốc cây hoặc dụng cụ trước khi chặt hạ với ý nghĩa thanh tẩy.
- Xôi hoặc Chè: Thường là xôi gấc (màu đỏ may mắn) hoặc xôi đỗ xanh, chè trôi nước… tượng trưng cho sự ấm no, ngọt ngào.
- Gà Luộc: Một con gà trống luộc nguyên con, đặt ngay ngắn trên đĩa, đầu ngẩng cao, miệng ngậm bông hoa hoặc quả ớt đỏ. Tượng trưng cho sự tinh khiết, trang trọng và đủ đầy. Có thể thay bằng chân giò hoặc thịt heo luộc tùy tục lệ.
- Giấy Tiền, Vàng Mã: Bao gồm tiền âm phủ, vàng thoi, bạc thoi, đôi khi có cả quần áo, ngựa giấy… để dâng cúng cho các vị thần linh và vong linh (nếu có) coi như lộ phí, vật dụng. Số lượng tùy tâm nhưng cần trang trọng.
Lưu ý: Quan trọng nhất là “lễ bạc lòng thành”. Lễ vật không cần quá cầu kỳ tốn kém nhưng phải được chuẩn bị chu đáo, sạch sẽ, tươi ngon và xuất phát từ sự thành tâm của gia chủ.
3. Bày Lễ và Tiến Hành Khấn Vái:
- Địa điểm: Chọn vị trí trang trọng, sạch sẽ ngay dưới gốc cây hoặc phía trước cây định hạ. Dọn dẹp khu vực xung quanh.
- Bày biện: Đặt một chiếc bàn nhỏ hoặc trải một tấm chiếu sạch để bày lễ vật. Bày biện cân đối, đẹp mắt. Mâm ngũ quả thường ở trung tâm hoặc phía sau bát hương. Gà luộc thường quay đầu về phía cây hoặc hướng cúng chính. Hương, đèn, rượu, trà, nước đặt phía trước. Giấy tiền vàng mã để riêng một chỗ.
- Thực hiện nghi thức:
- Chủ lễ: Người chủ trì (thường là gia chủ, trưởng tộc, thầy cúng hoặc người thợ cả có kinh nghiệm và được tín nhiệm) đứng trang nghiêm trước bàn lễ. Những người tham gia khác đứng phía sau.
- Thắp hương, nến: Chủ lễ thắp đèn/nến, sau đó châm 3 hoặc 5 nén hương, vái lạy rồi cắm vào bát hương.
- Khấn vái: Chủ lễ chắp tay trước ngực hoặc quỳ xuống (tùy phong tục), đọc to, rõ ràng và thành tâm bài Văn khấn đã chuẩn bị (như nội dung đã đề cập ở phần trước). Nội dung cần nêu rõ ngày tháng, địa chỉ, tên tín chủ, lý do hạ cây, danh sách lễ vật, lời cầu xin sự chấp thuận và phù hộ độ trì.
- Rót rượu, trà: Sau khi khấn xong, chủ lễ rót rượu, rót trà ra các chén nhỏ đã chuẩn bị.
- Vái lạy: Toàn thể những người tham gia cùng thành tâm vái lạy theo chủ lễ.
- Xin Keo (Âm Dương): Ở một số nơi, sau khi khấn, người ta dùng hai đồng tiền cổ hoặc hai mảnh gỗ hình bán nguyệt để “xin keo” (gieo quẻ Âm Dương). Nếu được quẻ “nhất âm nhất dương” (một sấp một ngửa) nghĩa là thần linh đã đồng ý. Nếu không được, cần thành tâm khấn lại hoặc xem xét lại lễ vật, thành ý.
- Hóa Vàng: Đợi hương cháy khoảng 2/3 hoặc hết tuần hương, chủ lễ làm lễ tạ, sau đó mang giấy tiền, vàng mã ra nơi quy định (thường là một cái lư hoặc vùng đất trống sạch sẽ) để hóa (đốt). Khi hóa, thường hóa đồ cho Thần linh trước, sau đó đến đồ cho vong linh (nếu có cúng).
4. Nghi Thức “Phát Mộc” (Xin Khai Rìu/Cưa):
- Sau khi lễ cúng hoàn tất và tin rằng đã được sự chấp thuận (qua xin keo hoặc cảm nhận tâm linh), chủ lễ hoặc người thợ chính sẽ tiến hành nghi thức mang tính biểu tượng này.
- Dùng một chiếc rìu hoặc cưa (đôi khi được buộc một dải vải đỏ hoặc bùa cầu an), chặt hoặc cưa nhẹ vào thân cây 3 hoặc 5 nhát ở vị trí định hạ.
- Hành động này mang ý nghĩa “đánh tiếng”, chính thức xin phép được bắt đầu công việc hạ cây sau khi đã lễ bái. Đôi khi, trước khi phát mộc, người ta còn rắc một ít gạo muối hoặc vẩy rượu trắng vào gốc cây.
5. Tiến Hành Hạ Cây:
- Sau lễ phát mộc, đội thợ có thể bắt đầu công việc chặt hạ cây theo kế hoạch đã định.
- Trong quá trình này, cần hết sức cẩn thận, tuân thủ các quy tắc an toàn lao động.
- Không khí nên giữ sự nghiêm túc, tránh cười đùa, nói lời tục tĩu hoặc có hành động thiếu tôn trọng đối với cây và khu vực xung quanh.
6. Lễ Tạ (Tùy chọn nhưng nên có):
- Sau khi cây đã được hạ xuống an toàn, gia chủ có thể bày một lễ nhỏ (hoa quả, bánh kẹo, trà nước) hoặc đơn giản là thắp lại một tuần hương để tạ ơn các vị thần linh, Thần Mộc đã phù hộ cho công việc hoàn thành viên mãn, mọi người bình an.
- Dọn dẹp sạch sẽ hiện trường sau khi hoàn tất công việc.
Đây là quy trình tương đối đầy đủ của một nghi lễ hạ cây. Việc thực hiện bài bản, thành tâm không chỉ giúp công việc thuận lợi, an toàn mà còn mang lại sự an tâm về mặt tinh thần, đảm bảo sự hài hòa giữa con người, tự nhiên và thế giới tâm linh theo quan niệm Phong Thủy.
