KỸ THUẬT TRỒNG, CHĂM SÓC CÂY BÓNG MÁT

Tổng quan về cây bóng mát

Cây bóng mát đóng vai trò quan trọng trong việc tạo cảnh quan đô thị xanh, giảm nhiệt độ, cải thiện chất lượng không khí và tạo bóng râm cho người dân. Cây bóng mát có đặc điểm sinh trưởng bền vững, hệ rễ vững chắc, tán rộng, giúp bảo vệ môi trường và nâng cao giá trị thẩm mỹ cho không gian công cộng.

Các loại cây bóng mát phổ biến tại Việt Nam bao gồm:

• Cây xanh thường niên: Xà cừ, Bằng lăng, Phượng vĩ, Sấu, Sao đen, Long não, Lát hoa…
• Cây lá kim: Tùng, Thông Caribe, Bách xanh…
• Cây gỗ lớn có giá trị cảnh quan cao: Muồng Hoàng Yến, Giáng Hương, Lim Xanh…

Kỹ thuật trồng cây bóng mát

Việc trồng cây bóng mát cần đảm bảo quy trình kỹ thuật nghiêm ngặt để cây phát triển khỏe mạnh, sinh trưởng bền vững.

Tiêu chuẩn cây giống

Cây giống cần đạt các tiêu chí sau:

• Có nguồn gốc rõ ràng, không nhiễm sâu bệnh, được kiểm dịch thực vật.
• Chiều cao cây đạt từ 1,5 – 2,5m (đối với cây non) hoặc trên 3m với cây trưởng thành.
• Đường kính gốc cây tại vị trí đo 1,3m từ mặt đất đạt từ 5 – 10cm tùy loại cây.
• Bộ rễ phát triển tốt, không bị đứt rễ cọc, rễ chùm dày.
• Cây có thân thẳng, không bị cong queo, tán lá cân đối.

Chuẩn bị hố trồng

• Kích thước hố trồng: Hố được đào theo tiêu chuẩn kích thước tối thiểu:
  • Cây có bầu nhỏ (đường kính 20-30cm): Hố kích thước 50x50x50 cm.
  • Cây có bầu lớn (đường kính 50-60cm): Hố kích thước 80x80x80 cm.
  • Cây lớn hơn: Hố có kích thước 100x100x100 cm trở lên.
• Đất đào lên được xử lý, loại bỏ sỏi đá, rác thải, trộn với đất màu và phân bón lót.
• Bón lót 5-7 kg phân hữu cơ hoai mục, 0,5 kg phân NPK (16-16-8) để cung cấp dinh dưỡng cho cây.
• Nếu trồng trên vỉa hè hoặc khu vực bê tông hóa, cần tạo lỗ thoát nước để rễ cây không bị úng.

Kỹ thuật trồng cây

• Trồng cây vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh trồng vào thời điểm nắng gắt.
• Đặt cây vào hố sao cho mặt bầu ngang với mặt đất.
• Cố định cây thẳng đứng, lấp đất đến 2/3 hố, nện chặt, sau đó tưới đẫm nước rồi tiếp tục lấp đất đến đầy hố.
• Dùng cọc chống 3 chân cố định cây (đối với cây cao trên 2,5m) để tránh cây bị nghiêng đổ do gió lớn.
• Rải một lớp rơm rạ, mùn cưa hoặc vỏ trấu quanh gốc để giữ ẩm.

Kỹ thuật chăm sóc cây bóng mát

Sau khi trồng, cây cần được chăm sóc cẩn thận để phát triển tốt.

Tưới nước

• Giai đoạn đầu sau trồng (1 tháng đầu tiên), tưới nước 3-5 lần/tuần, mỗi cây từ 20-50 lít nước tùy kích thước.
• Giai đoạn ổn định (từ 2 tháng trở lên), tưới nước 2-3 lần/tuần, tăng cường tưới vào mùa khô.
• Tránh tưới vào thời điểm nắng gắt giữa trưa, nên tưới vào sáng sớm hoặc chiều tối để tránh mất nước bốc hơi.

Bón phân

• Sau trồng 3 tháng: Bón thúc lần 1 bằng phân NPK (16-16-8) 0,5 kg/cây.
• Sau trồng 6 tháng: Bón tiếp lần 2, kết hợp phân hữu cơ vi sinh 2-3 kg/cây.
• Định kỳ hàng năm: Bón 2 lần vào đầu mùa mưa và cuối mùa mưa, giúp cây phát triển nhanh, tán lá xanh tốt.

Cắt tỉa, tạo dáng

• Định kỳ 6 tháng/lần, cắt tỉa cành khô, cành sâu bệnh, cành mọc lệch.
• Khi cây cao trên 4m, có thể cắt bớt tán để tránh bị gãy đổ trong mùa mưa bão.
• Đối với cây có nguy cơ ảnh hưởng đường dây điện, cần cắt tỉa theo quy định ngành điện lực.

Kiểm tra sâu bệnh

• Các loại bệnh phổ biến:
  • Sâu đục thân (Sâu xén tóc, bọ hung): Gây rỗng thân, làm cây dễ đổ.
  • Rệp sáp, nhện đỏ: Gây vàng lá, làm yếu cây.
  • Bệnh thối rễ do nấm: Xảy ra khi đất úng nước.
• Biện pháp phòng trừ:
  • Kiểm tra thường xuyên, phun thuốc sinh học khi phát hiện sâu bệnh.
  • Sử dụng bẫy đèn hoặc thiên địch để giảm mật độ sâu hại.
  • Hạn chế bón quá nhiều phân đạm vì có thể làm cây mềm yếu, dễ nhiễm bệnh.

Rủi ro và biện pháp phòng ngừa

Rủi ro	Nguyên nhân	Biện pháp khắc phục
Cây nghiêng đổ	Gió bão, rễ yếu	Cắm cọc chống, cắt tỉa tán hợp lý
Cây chậm phát triển	Thiếu dinh dưỡng, đất xấu	Bón phân, cải tạo đất
Sâu bệnh, nấm hại	Độ ẩm cao, cây yếu	Phun thuốc phòng trừ, tăng cường thông thoáng
Cây chết do úng	Hố trồng thoát nước kém	Đào rãnh thoát nước, không tưới quá nhiều

Kết luận

Việc trồng và chăm sóc cây bóng mát đòi hỏi kỹ thuật chuyên sâu để đảm bảo cây phát triển tốt, góp phần tạo không gian xanh bền vững cho đô thị. Áp dụng đúng kỹ thuật sẽ giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh, hạn chế rủi ro gãy đổ, đồng thời nâng cao giá trị cảnh quan và chất lượng không khí.